Sofraların vazgeçilmezi, etlisi, tavuklusu, her çeşidi yapılan bir sebze bezelye. Ev hanımlarının bahardan kilolarca alıp dondurucuya koyduğu yaz-kış demeden sürekli tüketilen bu tarım ürünü oldukça yüksek bir kazanç potansiyeli taşıyor. Üretim ve satışta hala yeterli doygunluğa ulaşmamış olan bezelye için uzmanlar önümüzdeki yıllarda iç ve dış pazarda talebin daha çok artacağını öngörüyor. Türkiye’de bezelye ihracatı henüz yüksek bir getiriye sahip değil fakat son birkaç yıldır istikrarlı bir büyüme söz konusu.
2020 oldukça bereketli geçti
Koronavirüs pandemisiyle birlikte insanların evlerine kapanması ve çeşitli kısıtlamalar sebebiyle küresel ticaretin aksaması birçok sektörü olumsuz yönde etkiledi. Fakat gıda sektörü bu salgından etkilenmeyen nadir alanlardan biri olarak öne çıktı. İnsanların gıdaya sürekli olarak ihtiyaç duyması ve eve kapanma döneminde talebin patlaması Türkiye’nin birçok gıda ürününde ihracatını katlamasını sağladı. 2018 yılında yaşanan yükselişin ardından 2019 yılında düşüşe geçen bezelye ihracatı da 2020 yılında pandemi etkisiyle birlikte büyük oranda artış gösterdi.
Türkiye 2019 yılında dünyanın çeşitli ülkelerine 9.299.760 dolar değerinde bezelye ihracatı gerçekleştirmişti. 2020 yılında ise %40’ın üzerinde bir artış gösteren ihracat geliri 13.399.667 dolara ulaştı. Uzmanlar önümüzdeki yıllarda da bezelye ihracatının kademeli olarak artacağını düşünüyor.
En büyük müşteri Irak
Birçok tarım ürününde olduğu gibi bezelye ihracatında da Türkiye’nin en büyük müşterisi konumunda Irak bulunuyor. Irak tarımsal ürünlere ihtiyacı, Türkiye’ye olan yakınlığı ve iki ülke ilişkilerinin günden güne güçlenmesi sebebiyle ihracat yapacak şirketler için büyük bir potansiyel taşıyor. 2019 yılında Türkiye’den Irak’a 5.991.237 dolar değerinde bezelye ihraç edilmiş. 2019 yılında Türkiye’nin toplam bezelye ihracatının 9.299.760 dolar olduğu göz önüne alınırsa Irak’ın bezelye ihracatında ne derece önemli bir pazar olduğu daha iyi anlaşılabilir. Irak’ın ardından ikinci sırada ise bir Afrika ülkesi olan Kenya 788.547 dolar ile yer alıyor. Üçüncü sırada ise yine bir Afrika ülkesi olan Cibuti 713.943 dolar ile yer alıyor.
2020 yılında da en büyük müşteri koltuğunu kaybetmeyen Irak Türkiye’den 4.999.455 dolar değerinde bezelye satın almış. İkinci sırada ise 4.189.768 dolar ile Kenya ve üçüncü sıra 2.213.249 dolar ile Kamerun yer alıyor. Bu rakamlar ışığında Afrika pazarının da tarımsal ürün ihracatı için Türkiye açısından ne derece önemli olduğunu görebiliriz.
Türkiye'de üretim Bursa'da yoğunlaşıyor
Bezelye üretimi denince akla ilk olarak gelen şehir Bursa oluyor. Bursa tek başına Türkiye’deki bezelye üretiminin yaklaşık %40’ını karşılıyor. Bursa’nın ardından ikinci sırada Afyonkarahisar, üçüncü sırada İzmir, dördüncü sırada Hatay ve beşinci sırada Aydın geliyor. Bu şehirlerin haricinde Adana, Balıkesir, Bilecik gibi şehirler de bezelye üretiminde önemli yer tutuyor. Ancak her ne kadar gerek üretim miktarları gerekse ihracattan elde edilen gelir yıldan yıla artsa da Türkiye hala bezelye konusunda dünyada istediği konumda değil. Bu durum bezelyede yüksek gelir potansiyelinin bulunduğunu gösteriyor.
İç pazarda bezelyeye talep oldukça fazla
Fiyatının uygun olması, insanlar tarafından çokça sevilmesi ve birçok farklı yemekte kullanılabilmesi gibi özellikleri sebebiyle bezelye iç piyasada yoğun olarak talep görüyor. Pazara ve markete çıktığı ilk günden itibaren vatandaşın kilolarca alıp stokladığı ve ihtiyaç halinde dondurucudan çıkarıp kullandığı bir ürün olarak hafızalarda yer eden bir ürün dünyada çokça talep görüyor. Hem iç piyasa ihtiyaçlarının karşılanması ve tüketiciye uygun fiyattan sunulabilmesi hem de ihracatının rahatlıkla yapılabilmesi için yıllık bezelye üretiminin arttırılması büyük önem taşıyor. Uzmanlar tarım il müdürlükleri ve çiftçi iş birliği ile mevcut üretim alanlarından elde edilen verimin çok daha yüksek hale getirilebileceğini ve gerekli artışın sağlanabileceğini düşünüyor.
