Meyve ve sebze Türkiyenin ihracat kalemleri arasında oldukça önemli bir yer tutuyor. İhracat denince akla ise ilk olarak komşu ülkeler geliyor. Coğrafi yakınlık ve ilişkilerin güçlü olması, lojistiğin kolay olması gibi sebepler ülkelerin komşularıyla daha sık ticari ilişkiler geliştirmesinin en önemli sebeplerinden. Türkiyenin en çok meyve-sebze ihracatı yaptığı üç ülke sırasıyla Almanya, Rusya ve İtalya. Her ne kadar komşu ülkeler ilk üçte yer almasa da bunun en önemli sebebi Irak, Suriye, Yunanistan vb. gibi Türkiyenin komşusu olan ülkelerin diğer ülkelere oranla az nüfuslu olmasıdır.  Yine de Irak, Suriye, İran, Gürcistan, Yunanistan ve Bulgaristan, Türkiyeden ciddi oranda meyve ve sebze ithal etmektedir.

IRAK DİKKAT ÇEKİYOR

Yaklaşık 20 yıldır iç ve dış savaşlar, mezhep çatışmaları, etnik bölünmeler ve güvenlik sorunlarıyla boğuşan petrol zengini Irak, Türkiyenin en büyük müşterilerinden birisi. Hem ihracat hem de doğrudan yatırım anlamında Türkler için en sık tercih edilen pazarlardan birisi olan Irak, meyve-sebze ihracatında da diğer komşulardan ayrışıyor. Çeşitli dönemlerde siyasi sorunlar sebebiyle iki ülke arasında ipler gerilse de bu durum çok fazla ticari ilişkilere yansımıyor. Kısa süreli olan gerilimler iki ülkenin üst düzey yöneticilerinin ziyaretleri ile çoğu zaman kısa sürede aşılabiliyor. Günümüzde Irak’ın özerk bölgesi olan Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Iraktaki en güvenli ve istikrarlı bölge olarak kabul edilebilir. Bu bölgede de birçok alanda Türk malları kullanılıyor.
 

EN ÇOK İHRACAT IRAKA EN AZ İHRACAT İRANA

Meyve ve sebze ihracatı konusunda en dikkat çeken durumlardan birisi komşular arasında en büyük ihracatın Iraka en az ihracatın ise İrana yapılması. İran 80 milyonu aşan nüfusuyla Türkiyenin en büyük komşusu konumunda. Fakat bu nüfus büyüklüğüne rağmen meyve-sebze alanında Türkiye ile büyük bir ticaret hacmine sahip değil.
 

2019 yılında Türkiye komşuları arasında en çok meyve-sebze ihracatını 437.942.286 dolar ile Iraka gerçekleştirdi. İkinci sırada ise Batı komşusu Bulgaristan 89.363.509 dolar ile yer aldı. Üçüncü sıradaysa 10 yılı aşkın süredir iç savaşın devam ettiği Suriye 65.054.181 dolar ile yer aldı. Önümüzdeki dönemde Suriyenin normalleşmesi ve istikrarın tamamen sağlanması ile birlikte Türkiye ile arasında ciddi bir ticari artış yaşanması bekleniyor. Uzmanlara göre kısa vadede istikrar sağlanması durumunda gıda ve inşaat başta olmak üzere pek çok alanda Suriyeye ihracat büyük artış gösterecek. Dördüncü sırada 59.637.060 dolar ile Yunanistan, beşinci sırada 31.559.077 dolar ile Gürcistan yer alıyor. Son sırada ise uzun yıllardır ambargolar ile boğuşan İran 17.792.562 dolar ile yer alıyor.
 

2020 yılına gelindiğinde ise sıralamada değişiklik yaşanmadı. Birinci sırada 459.119.228 dolar ile Irak, ikinci sırada 111.460.286 dolar ile Bulgaristan ve üçüncü sırada 71.745.011 dolar ile Suriye yer aldı. İrana yapılan ihracat ise 2019 yılına oranla çok büyük oranda azalma kaydederek 3.763.919 dolara geriledi.
 

SİYASİ İSTİKRAR VE İHRACATTA KOLAYLIK ŞART

Her ne kadar Türkiyenin komşuları ile ticari ilişkileri kötü durumda olmasa da henüz eldeki potansiyelin tamamının kullanılabildiğini söylemek doğru olmaz. Özellikle komşular ile yaşanan siyasi krizler ticareti de doğrudan etkiliyor. Bu durum halihazırda ihracat yapan iş insanlarını ve yapmayı planlayanların korkutuyor. Karşılıklı olarak siyasi gerilimlerin sona ermesi durumunda Türkiye ve komşuları arasında ticari ilişkilerin çok daha artması bekleniyor. Ayrıca ihracatta yaşanan sorunların ortadan kaldırılması, gümrük kapılarında yaşanan sorunların giderilmesi, ihracat prosedürlerinin komşular için karşılıklı olarak kolaylaştırılması gibi etkenler büyük önem taşıyor. Bütün bunların yanında ihracat adımlarının dijitalleştirilmesi de süreçlerin hızlanması açısında oldukça elzem durumda.